ققنوس، پر پرواز جواد رحیم زاده شد
سیدجواد رحیم‌زاده هم‌محله‌ای ما در خیابان صیاد شیرازی، یکی از برترین‌های بازیگری و کارگردانی تئاتر استان خراسان رضوی است و دستی هم در نویسندگی و تدریس نمایشنامه دارد. متولد۱۳۵۰ و از سال۷۰ به‌عنوان معلم در مدارس مشهد به تدریس مشغول است. تدریس امور هنری نیز یکی دیگر از فعالیت‌های اوست که با راه‌اندازی گروه هنری «ققنوس» به آن می‌پردازد.
در کوچه‌باغ زندگی‌اش چرخی می‌زنیم و از هر درخت تجربه او، برگی به یادگار بر‌می‌داریم.
اولین سوالم را به چگونگی آغاز فعالیت‌های هنری‌اش در زمینه تئاتر اختصاص می‌دهم که این‌گونه پاسخ می‌گوید: کلاس اول راهنمایی بودم که برای نخستین‌بار به عضویت گروه تئاتر مدرسه امت درآمدم. بیشتر تمرین‌های این گروه برای اجرای مراسمی مانند دهه فجر بود که تجربه‌های خوبی برایم به یادگار گذاشت.
او ادامه می‌دهد: پا به دبیرستان که گذاشتم از وجود استادانی همچون کاظم کاشف، شهاب ملت‌خواه و مرحوم ماشاءا... وحیدی برای فراگیری علمی تئاتر بهره بردم. حاصل این آموخته‌ها، راه‌اندازی گروه هنری پویا به همراه تعدادی از دانش‌آموزان دبیرستان محل تحصیلم در سال۶۵ بود. در دوران خدمت سربازی هم دست از فعالیت‌های هنری برنداشتم و با واحد عقیدتی‌سیاسی برای اجرای نمایش همکاری داشتم.
بازیگر تئاتر خوش‌ذوق محله آب و برق، با اشاره به اینکه بعد از پایان خدمت سربازی در سال۷۰ به استخدام آموزش و پرورش مشهد درآمده است، ادامه فعالیت‌های هنری خود را این‌گونه شرح می‌دهد: با استخدام در آموزش‌وپرورش به‌عنوان معلم، اقدام به راه‌اندازی گروه تئاتر دانش‌آموزی کردم و درست از همان زمان فعالیتم در زمینه کارگردانی و آموزش و مربیگری تئاتر آغاز شد.
با همین بچه‌ها سال‌ها همکاری‌مان ادامه پیدا کرد تا اینکه آن‌ها پا به عرصه دانشگاه گذاشتند و در زمینه تئاتر بسیار پیشرفت کردند. این موضوع من را بر آن داشت تا اقدام به راه‌اندازی گروه هنری ققنوس کنم.
۴۰نفر را در ققنوس گرد هم آورده‌ام
رحیم‌زاده هدف از راه‌اندازی گروه هنری ققنوس در سال۸۰ را تولید نمایش‌های خاص کودک و نوجوان و شرکت در جشنواره‌های مربوط به این حوزه معرفی کرده و می‌گوید: گروه هنری ققنوس ۴۰عضو دارد که بیشتر آن‌ها در رده سنی خردسالان، کودکان و نوجوانان و از بازیگران مطرح تئاتر مشهد هستند.
کورش خلیلی، محمد اسلامی و محسن شهرکی از دانش‌آموزانی بودند که فعالیت در زمینه تئاتر را زیر نظر من آغاز کردند و اکنون ضمن تحصیل در رشته تئاتر دانشگاه، فعالیت‌های هنری‌شان را در گروه ققنوس ادامه می‌دهند.
او که بازی در نمایشنامه‌هایی مانند «ترنج» به کارگردانی محمد جهان‌پا، اثر برگزیده جشنواره کشوری بسیج، «کربلایی شمر» به کارگردانی محمد جهان‌پا، حاضر در جشنواره فجر و «مهر تقلبی» به کارگردانی محمدرضا امیری، کار برگزیده فصل تئاتر استان را در کارنامه خود دارد، در فیلم‌های داستانی «زیر درخت ستاره» به کارگردانی محمدجعفر رحیمی، «تولدت مبارک» به کارگردانی مهدی محمدی همچنین فیلم‌های «کبوتر با کبوتر» و «تابستان طولانی» به کارگردانی دکتر خزائی که در سال۹۱ به جشنواره فیلم فجر راه یافته ایفای نقش کرده است.
کسب مقام بر‌تر در رشته‌های کارگردانی، بازیگری و نویسندگی جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان رضوی بندرعباس در سال‌های ۸۸، ۸۹، ۹۰ و ۹۱، کسب نشان ملی رضوی در جشنواره کودک رضوی با نمایش عروسکی «به سمت شرق» در مهرماه امسال، کسب عنوان اثر برگزیده جشنواره کودک و نوجوان حوزه هنری با نمایش «بدون شرح» در آبان۹۱، انتخاب به‌عنوان چهره بر‌تر تئاتر کودک و نوجوان از طرف برنامه جشن انقلاب شبکه سه سیما در سال۸۸ و همچنین کسب عنوان کارگردان برگزیده بخش کودک جشن اردیبهشت تئاتراستان خراسان رضوی در سال‌های ۸۹ و ۹۰ فقط تعدادی از موفقیت‌هایی‌است که رحیم‌زاده در عرصه هنر به‌دست آورده است.
نمایشنامه‌ای برای همه
نوبت به خاطرات که می‌رسد، رحیم‌زاده، فعال هنری این‌گونه تعریف می‌کند: نمایشنامه‌ای با عنوان «عکاس‌خانه» که کارگردانی و نویسندگی آن را خودم بر عهده داشتم، به علت انتخاب در جشنواره کشوری کودک و نوجوان رضوی، برای اجرای عمومی برگزیده شد. موضوع نمایش، روایت یکی از رحمت‌های معنوی امام رضا(ع) بود البته با کمک حرکات نمایشی و هنری. بچه‌های مسجدی در بولوار سجاد برای تماشای این تئاتر علاقه نشان دادند.
او ادامه می‌دهد: نگرانی من این بود که بچه‌های بسیج و مسجد نتوانند با نمایش ارتباط برقرار کنند. به‌هرحال نمایش اجرا شد. بعد از پایان نمایش وقتی در حال جمع‌آوری وسایل بودیم، متوجه شدم تلفن همراهم زنگ می‌خورد؛ مسئول بچه‌های مسجدی پشت خط بود.
او که به همراه بچه‌ها برای تماشای نمایش آمده بود، بعد از قدردانی به‌خاطر موضوع تئاتر گفت بچه‌ها آن‌قدر با نمایش ارتباط برقرار کرده و از آن تاثیر پذیرفته‌اند که درخواست دارند بلافاصله آن‌ها را برای زیارت به حرم ببریم. با شنیدن این خبر بی‌‌‌نهایت خوشحال شدم.
بهترین هنرمندان تئاتر کشور در خراسان رضوی
به گفته رحیم‌زاده بی‌شک می‌توان گفت که خراسان رضوی بعد از تهران، بهترین هنرمندان تئاتر کشور را در خود جای داده است.
او گلایه‌هایی نیز در دل دارد که این‌گونه بیان می‌کند: مهم‌ترین بستر برای استعدادیابی، گروه‌های تئاتر مدارس هستند که متاسفانه توجه زیادی به آن‌ها نمی‌شود و دانش‌آموزان بعد از پایان تحصیلات، به خاطر در دسترس نبودن امکانات معمولا تئاتر را رها می‌کنند و به انجام هنرهای فردی می‌پردازند.
او با اشاره به اینکه استقبال مردم از تئاتر خیلی خوب است و ما معمولا در سالن‌های مملو از تماشاگر به اجرا می‌پردازیم، می‌افزاید: گسترش فعالیت‌های هنری، حمایت بی‌دریغ مسئولان را به‌ویژه از نظر مالی می‌طلبد. من تا‌کنون حدود ۶۰۰دانش‌آموز را تحت آموزش قرار داده‌ام اما در حال حاضر بیشتر از چند نفر به فعالیت‌های هنری ادامه نمی‌دهند. به گفته یکی از بزرگان، دبستان را دریابید، دانشگاه دیر است.
همیشه درگیر تئاتر هستم
هنرمند هم‌محله‌ای ما می‌گوید: من همیشه درگیر تئاتر هستم یعنی تئاتر می‌خوانم، تئاتر می‌نویسم، تئاتر می‌بینم، تئاتر بازی می‌کنم یا به تئاتر فکر می‌کنم. در این میان کارگردانی را بیشتر دوست دارم چون اعتقاد دارم کارگردان به عنوان یک مدیر هنری، می‌تواند با جمع کردن افراد و هدایت گروه، یک اثر ماندگار بسازد به شرط اینکه گروه را از ورود به حاشیه‌ها بازدارد.
رحیم‌زاده همسرش را یکی از مشوقان اصلی خود می‌داند و امیدوار است بتواند دختر دوساله‌اش، باران را در امور هنری یاری دهد.
این کارگردان تئاتر با اشاره به همکاری افرادی مانند رفاهی، زره‌ساز، مظفری، مسگرانی و روحی برای پیشرفت و گسترش تئاتر در مشهد عنوان می‌دارد: استاد حمید قلعه‌ای سال‌ها معلم تئاتر من بوده است و در زمینه تئاتر کودک، آموخته‌هایم را مدیون این استاد برجسته هستم.
جزیره عجیب رحیم‌زاده به صحنه رفت
نمایش «جزیره عجیب» به کارگردانی و نویسندگی سیدجواد رحیم زاده یکی از آثاری است که در دور جدید اجرا‌های نمایش در مشهد روی صحنه رفته است؛ نمایشی برای کودکان و خانواده‌ها که از تولیدات گروه کودک و نوجوان پردیس تئاتر مستقل محسوب می‌شود.
رها عبدالله زاده، شاینا اسماعیل پور، آدرینا دهقان نیری، وانیا نوروزی، پریا حسینیان، مائده ارگی، تینا رضایی، افرا حمامی، یسنا اسماعیلی، آیدا ابراهیمی، نگار بیات و نیکا بشکار گروه بازیگران این نمایش پنجاه دقیقه‌ای را تشکیل می‌دهند. آن‌ها در نمایش «جزیره عجیب» روایتی تازه درباره فضای مجازی را پیش روی مخاطب قرار می‌دهند.
رحیم زاده درباره نمایش «جزیره عجیب» توضیح می‌دهد: این نمایش برای کودکانی که در کلاس‌های آموزشی پردیس تئاتر مستقل شرکت کرده اند و ترم‌های مختلف را پشت سر گذاشته اند تولید شده و در سالن استاد لطفی پردیس تئاتر مستقل روی صحنه رفته است.
او یادآور می‌شود: فرایند تولید نمایش باتوجه به اتفاقات مختلفی که در کشور رخ داد و اینکه بازیگران ما در رنج سنی هشت تا یازده سال هستند کمی طولانی شد، اما در نهایت توانستیم از ۹ مرداد روی صحنه برویم و با استقبال خوبی نیز از سوی کودکان و خانواده‌ها روبه رو شویم.
رحیم زاده با بیان اینکه نمایش «جزیره عجیب» نگاهی تازه و نو به فضای مجازی دارد، خاطرنشان می‌کند: این نمایش درباره چهار کودک است که با گرفتن یک عکس سلفی در زنگ تفریح مدرسه، سر از یک جزیره عجیب درمی آورند؛ جزیره‌ای که توسط یک ملکه در فضای مجازی تسخیر شده است و بچه‌ها برای رهایی از آنجا و مبارزه با ملکه باید تصمیمی جدی و درست بگیرند.
این کارگردان درباره اجرای نمایش «جزیره عجیب» در تماشاخانه لطفی که بیشتر به نمایش‌های بزرگ سال اختصاص دارد نیز می‌گوید: بدون شک اگر ما یک سالن حرفه‌ای مشخص با یک برنامه ریزی سالانه برای نمایش‌های کودک و نوجوان داشتیم، اتفاقات بهتری در جذب تماشاگر رخ می‌داد. اما پردیس تئاترمستقل باتوجه به فضایی که به تولید تئاتر و کودک نوجوان اختصاص داده است، مخاطبان خودش را دارد، به طوری که هر شب سالن ما پر از تماشاگر می‌شود.
بهتر شدن زندگی کودکان
رحیم زاده در بخشی دیگری از صحبت هایش درباره وضعیت آموزش تئاتر کودکان در مشهد و استقبال خانواده از کلاس‌ها توضیح می‌دهد: استقبال کودکان و خانواده‌ها از کلاس‌های آموزشی به ویژه کلاس‌های مرتبت با بازی‌های نمایشی و نمایش‌های خلاق بسیار خوب است. درواقع خانواده‌ها متوجه شده اند که آموزش تئاتر و کلاس‌های بازیگری فقط برای بازیگر شدن نیست، بلکه به بهتر شدن زندگی کودکان و نوجوانان هم کمک می‌کند.
او درباره حمایت مسئولان از تئاتر کودک و نوجوان نیز بیان می‌کند: اگر این روز‌ها فعالیتی در زمینه تئاتر کودک و نوجوان انجام می‌شود به خاطر تلاش‌های افراد علاقه‌مند و عاشق است وگرنه هیچ حمایت مادی از فعالان این عرصه صورت نمی‌گیرد.
درواقع هر فردی که علاقه‌مند به کودک و تئاتر کودک است با هزینه شخصی و بدون هیچ اسپانسر و حمایتی، نمایش تولید می‌کند و روی صحنه می‌برد. البته فعالیت‌هایی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی و حوزه هنری در زمینه تئاتر کودک صورت می‌گیرد، ولی این فعالیت‌های کافی نیست.
این کارگردان ادامه می‌دهد: ما در مشهد سالن مشخصی برای اجرای تئاتر کودک و نوجوان و همچنین بانکی اطلاعاتی از هنرمندان فعال در این حوزه در اختیار نداریم. او با اشاره به نبود ابزار‌های تبلیغی در حوزه تئاتر کودک خاطرنشان می‌کند: هیچ بنر خاص و تیزری در اختیار ما نیست و تلویزیون نیز قدمی در این زمینه برنمی دارد؛ ازاین رو خانواده‌ها برای اینکه نمایش مناسبی برای تماشا پیدا کنند، باید به سایت‌های مختلف مراجعه کنند.
تئاتر بزرگ سال و کودک ۲ مقوله جدا از هم هستند
رحیم زاده درباره فعالان عرصه تئاتر کودک نیز می‌گوید: با وجود همه ضعف‌ها و محدودیت‌ها افرادی که سال‌ها در این زمینه وقت گذاشته و تجربه کسب کرده اند، نمی‌توانند در خانه‌های خود بنشینند. به عنوان مثال من بعد از سی سال فعالیت تئاتری در مدرسه، کانون پرورش فکری و مساجد، دیگر نمی‌توانم کارم را کنار بگذارم، اما توقع دارم که مسئولان از تئاتر کودک و نوجوان و فعالان این عرصه حمایت کنند. آن‌ها نباید فراموش کنند که تئاتر بهترین وسیله کمک آموزشی برای کودکان و نوجوان در هر قالبی است.
او با تأکید بر اینکه تئاتر بزرگ سال و کودک دو مقوله جدا از هم هستند، یادآور می‌شود: همه صاحب نظران باور دارند که کارگردانی و نویسندگی اثری برای کودکان بسیار سخت‌تر از فعالیت در عرصه بزرگ سال است. این کارگردان ادامه می‌دهد: کسی که می‌خواهد تئاتر کودک را تولید کند، باید تئاتر بزرگ سال را بشناسد و بعد وارد حوزه کودک و نوجوان شود. او همچنین باید با روان شناسی و فنون رشد کودک آشنایی کامل داشته باشد.
رحیم زاده خاطرنشان می‌کند: هیچ وقت نمی‌شود کسی در دانشگاه درس بخواند و بعد در خانه خود بنشیند و برای کودکان نمایشنامه بنویسد. او باید صبح تا شب کنار کودکان باشد تا بتواند آن‌ها و روحیاتشان را بشناسند.
او با اشاره به تفاوت‌های نسل جدید یادآور می‌شود: اگر قرار است برای کودکان و نوجوانان کار کنیم، باید هم زمان با آن‌ها در مسیر پیش برویم و رشد کنیم. همچنین ضروری است که میزان مطالعه خود را بالا ببریم تا هرچه برای شناخت بهتر کودک و نوجوان لازم است انجام دهیم. در غیر این صورت نمی‌توانیم اثری خوب و تأثیرگذار را پیش روی خانواده‌ها قرار دهیم که توجه فرزندان آن‌ها را هم جلب کند.
تئاتر ماندگار است، چه ما باشیم، چه نباشیم
رحیم‌زاده با گفتن این جمله که «تئاتر ماندگار است، چه ما باشیم، چه نباشیم» توصیه‌ای برای آن دسته از هم‌محله‌ای‌هایش دارد که می‌خواهند وارد عرصه تئاتر شوند. او اظهار می‌دارد: کسانی که می‌خواهند وارد حوزه تئاتر شوند، ابتدا باید ببینند که آیا استعداد این کار را دارند یا خیر و هنگام پاسخ‌گویی به این سؤال با خودشان تعارف نکنند؛ چون خیلی‌ها هستند که علاقه زیادی به تئاتر دارند اما به دلیل اینکه استعداد چندانی در این رشته هنری ندارند، وقت خود را تلف می‌کنند.
او می‌افزاید: بهتر است کسانی که استعداد پرداختن به تئاتر را دارند، از راه علمی و با تحصیل این رشته در دانشگا‌ه‌ها وارد این عرصه شوند و در کنار تحصیلات آکادمیک، با عضویت در گروه‌های نمایش و تماشای تئاتر تجربه این کار را کسب کنند.
و جمله پایانی اینکه «تئاتر، مرکب حرکت است نه مقصد حرکت؛ مرکبی که باید ما را به تعالی و آرامش برساند نه اینکه فقط مایه سرگرمی ما باشد.»
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
محله رسالت؛ یادگار روستای یوسفیه و قاسم‌آباد 
حجاب؛ محله پررفت‌وآمد قاسم‌آباد 